«Разрушыцель» читать онлайн

1

У старой музейнай падсобцы панаваў паўзмрок. Жоўтае святло ад прыгожай старасвецкай лямпы на падваконні ледзь сягала твараў прыяцеляў. Усе пяцёра схіліліся над дубовым ампірным сталом. Стол не прызначаўся для распіцця напояў – гэта быў экспанат з нумарам захоўвання 34-412б. Але так ужо павялося – музейшчыкі могуць дазволіць сабе выкрутасы.

Працоўны дзень даўно скончыўся, але гэтым людзям падабалася заставацца тут даўжэй. Рамантычная атмасфера рэнесанснага баторыеўскага палаца найлепш пасавала інтэлігенцкім размовам аб лёсах айчыны і продкавых запаветах.

Перыядычны верталётны строкат, што час ад часу даносіўся з прыадчыненага вакна, не проста вяртаў іх да рэальнасці, але надаваў нейкае дадатковае вымярэнне размовам. Бо ж сядзелі яны не дзе-небудзь, а ў горадзе Нёман, у былым каралеўскім замку, што стаяў на абрыве ракі Кронан. А цякла тая рака па самым краі неабсяжнага Савецкага Саюза.

Ім было даволі хораша. Маленькая бутэлечка з настойкай амаль апусцела. Мікраскапічныя, яшчэ польскага часу кілішкі стаялі тут жа. Заставалася па адной. Як казалі людзі з Усходу – страмянной.

Сёння акрамя музейшчыкаў у падсобцы сядзеў і Данііл Міхайлавіч – адказны супрацоўнік аддзелу культуры Нёманскага аблвыканкама. Хлопец малады, зусім новы туташнім мясцінам. Зайшоў па працоўнай нагодзе, але, паддаўшыся творчай гасціннасці, так і застаўся на вечарыну. Побач з ім размясціліся навуковыя супрацоўнікі ды парачка экскурсаводаў.

Роўна насупраць Данііла трымаў пазіцыю сівы Валянцін Пятровіч – даўні загадчык фондавага аддзелу. Не часта заставаўся ён тут з калегамі, але сёння прывабіўся на новы твар. Цяпер Валянцін Пятровіч ужо добра раскумарыўся:

— Так, так. Усё, што ты, Міша, кажаш, слушна. Людзі і не такое вытвараюць. Часам і не ведаеш, што думаць. Але я ўжо не бяру да галавы. Ну чым здзівіце вы мяне? Прынамсі, я з чысцюткім сумленнем магу сказаць: разумею, што нічога не разумею ў гэтым свеце. А некаторыя і тое, як вужакі! Га? – ён павярнуў галаву да суседа. – Я табе, Сяржук, распавядаў хіба пра свайго неймавернага сябра Палёнага?

— Легенды ходзяць, але вось хачу з вашых вуснаў паслухаць пра гэтага так званага таварыша, – адазваўся чалавек з тварам мастака-афарміцеля. – Вось і Даніілу нашаму Міхайлавічу, мабыць, будзе цікава, так жа?

Данііл заківаў. Астатнія прысутныя таксама захацелі паслухаць неверагодныя прыгоды. Валянцін Пятровіч запаліў папіросу, уздыхнуў і стаў распавядаць:

— Быў у мяне аднакурснік, можа нават і сябар, па мянушцы Палёны. Цяпер ён ужо памёр. Каб не растрасаць загоеныя раны, не буду называць сапраўднае прозвішча – яго родныя дасюль працуюць у сталіцы, ды і ў нашым горадзе засталіся.

Палёны запомніўся як вельмі вясёлы і жыццярадасны хлопец. Як і ўсе мы ў часы юнацтва, захапляўся бунтарствам, філасофіяй ды самвыдатам. Слухаў, натуральна, рок-музыку, стыляжнічаў паціху, але тое было ўжо не надта модна і наогул да сэрца не ляжала. Яго гарэзны характар увесь час выдаваў свету нейкія надзвычайныя жарты. Яны, гэтыя жарты і жартачкі, былі настолькі вытанчаныя, што людзі часцей за ўсё зусім іх не разумелі. Прыходзілася смяяцца ў адзіноце. Заходзіў часам Палёны да мяне, я бачыў яго сумныя вочы. І спачувальна ўсміхаўся.